Shostakovich: Symphony No. 5 in D minor op. 47

 

Dmitri Shostakovich'in Re minör 5. Senfonisi, Op. 47, bestecinin en önemli ve en çok seslendirilen eserlerinden biridir. 1937 yılında bestelenen bu senfoni, Sovyet hükümeti ile Shostakovich arasındaki gerilimli ilişki döneminde yazılmıştır ve bestecinin politik anlamda dikkatli olmak zorunda olduğu bir dönemde ortaya çıkmıştır.

5. Senfoni, Shostakovich'in önceki eserlerinden biri olan "Lady Macbeth of Mtsensk" operasının Stalin tarafından eleştirilmesi ve bu eleştirilerin ardından bestecinin kamuoyunda itibarsızlaştırılmasının ardından gelir. Bu sebeple 5. Senfoni, Shostakovich'in bir "sovyet sanatçısının eleştiriye cevabı" olarak görülür.

Eser dört bölümden oluşur:

1. Moderato
   İlk bölüm geniş ve dramatiktir. Ağır, karanlık temalarla başlar ve ilerledikçe gerilim artar. Güçlü, trajik bir karaktere sahiptir.

2. Allegretto
   İkinci bölüm daha hafif ve ironik bir hava taşır. Bir tür sahte neşe havası vardır ve Shostakovich'in ironik dilini açıkça gösterir.

3. Largo
   Üçüncü bölüm derin bir duygusal yoğunluk taşır. Trajik, melankolik temalarla dolu ve yaylı çalgıların duygusal derinliği ön plandadır.

4. Allegro non troppo
   Final bölümü zaferle doluymuş gibi görünse de, çoğu yorumcu bu zaferin "zorlama" olduğunu belirtir. Müzik yüzeyde parlak bir finale doğru ilerlerken, alttan alttan trajik bir ironi taşır.

Bu senfoni, Shostakovich’in totaliter rejim karşısındaki içsel direnişini ve aynı zamanda uyum sağlama çabasını temsil eder. Rejimin resmi ideolojisine uygun bir biçimde zafer ve umut temasını taşırmış gibi görünse de, derinlerinde trajik bir katman vardır. Shostakovich’in ustaca ironisi, bu eserle birlikte onu Sovyet döneminin en büyük müzik figürlerinden biri haline getirmiştir.

Senfoni, ilk kez 21 Kasım 1937’de Leningrad’da büyük bir başarıyla seslendirilmiştir ve halkın coşkulu tepkisiyle karşılanmıştır. Bu başarı, Shostakovich’in rejimle ilişkisini bir süreliğine iyileştirmiştir.