Haydn: Symphony No. 104

 

Joseph Haydn'ın 104 No'lu Senfonisi (Re majör, Hob. I:104), aynı zamanda "Londra Senfonisi" olarak da bilinir ve Haydn’ın yazdığı son senfonidir. Bu senfoni, 1795 yılında Londra'da bestelenmiş ve Londra’daki son halka açık konserinde prömiyeri yapılmıştır. 104 No'lu Senfoni, Haydn'ın olgunluk döneminin zirvesini temsil eder ve klasik dönemin simgesi haline gelmiştir.

Tarihsel Bağlam

• Londra Senfonileri: Bu senfoni, Haydn’ın 1791-1795 yılları arasında Londra’ya yaptığı iki seyahat sırasında yazdığı 12 Londra Senfonisi'nin (No. 93-104) sonuncusudur. Haydn, Londra seyahatlerinde büyük bir üne kavuşmuş ve eserleri çok popüler olmuştur.
• İlk Performans: 104 No’lu Senfoni, 4 Mayıs 1795’te Londra’da King’s Theatre’da Haydn’ın kendisi tarafından yönetilerek icra edilmiştir. Haydn bu eseri yazarken Londra’da büyük bir şöhret kazanmıştı, bu nedenle senfoniye "Londra" adı verilmiştir.

Yapı ve Bölümler

104 No'lu Senfoni, dört bölümden oluşur ve klasik dönem senfonisinin ustalıkla işlenmiş bir örneğini sunar:

1. Adagio – Allegro (Re majör):
   İlk bölüm, yavaş ve dramatik bir Adagio ile başlar. Bu giriş, güçlü bir orkestra etkisiyle dikkat çeker. Ardından, Allegro kısmı canlı ve enerjik temalarla devam eder. Haydn’ın zengin armonik dili ve kontrastlı temalar bu bölümde öne çıkar.

2. Andante (Sol majör):
   İkinci bölüm daha sakin ve lirik bir yapıya sahiptir. Bu bölümde Haydn, sade ama etkileyici melodiler kullanarak zarif bir atmosfer yaratır. Dinleyiciye huzur veren bu bölüm, Haydn’ın duygusal derinliğini ve melodik zenginliğini gösterir.

3. Menuetto: Allegro (Re majör):
   Üçüncü bölüm, canlı ve ritmik bir menuetto’dur. Dans ritimleri bu bölümde belirgin olup, trio kısmı daha pastoral ve hafif bir havaya sahiptir. Haydn’ın ritmik oyunları bu bölümde ustaca işlenmiştir.

4. Finale: Spiritoso (Re majör):
   Son bölüm, halk müziği unsurlarını barındıran coşkulu ve enerjik bir finaldir. Bu bölümde, Haydn’ın özellikle Çek halk danslarından esinlendiği ritimler hissedilir. Hareketli ve neşeli temalar senfoninin güçlü bir kapanışla sona ermesini sağlar.

Etkisi ve Mirası

104 No’lu Senfoni, Haydn’ın senfonik yazımındaki ustalığı en üst düzeye taşıyan eserlerden biridir. Londra Senfonileri arasında yer alması ve Haydn’ın kariyerindeki son senfoni olması eserin tarihi önemini daha da artırmaktadır. Eserdeki zarafet, mizah, dramatik kontrastlar ve yaratıcı tematik işleme, Haydn’ın senfoni formuna yaptığı katkıları yansıtır.

Bu senfoni, Haydn’ın senfoni formuna getirdiği yenilikleri ve onun melodik zekasını gösterdiği için klasik dönem müziği içerisinde önemli bir yere sahiptir. Londra Senfonileri genel olarak klasik dönemin zirve noktalarından biri olarak kabul edilir, 104 No’lu Senfoni ise bu serinin en belirgin örneklerinden biridir.